Trong chăn nuôi gà thì khí amoniac được sản sinh từ quá trình phân hủy phân có thể gây hại hệ hô hấp gia cầm, người lao động. Do vậy mà việc quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà là điều quan trọng. Cùng tìm hiểu nguyên nhân hình thành amoniac, tác hại và đưa ra những giải pháp quản lý cụ thể dưới đây.
Vì sao hình thành khí Amoniac trong chăn nuôi gà
Amoniac (NH₃) là hợp chất khí không màu, mùi khai nồng, tan nhiều trong nước và gây ảnh hưởng sức khỏe nếu hít phải thường xuyên. Trong chăn nuôi, khí amoniac được hình thành do vi sinh vật gây phân hủy chất hữu cơ trong phân và nước tiểu gia cầm.
Việc hình thành khí amoniac diễn ra mạnh mẽ hơn khi nhiệt độ chuồng nuôi cao trên 28°C, độ ẩm lớn hơn 70%, đệm lót nền chuồng dày, ẩm ướt, mật độ nuôi gà cao và thông gió kém. Nồng độ amoniac sẽ gia tăng nhanh và nếu vượt ngưỡng an toàn sẽ gây ảnh hưởng sức khỏe vật nuôi và con người. Chính vì thế việc quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà là cần thiết và quan trọng.
Tác hại của khí amoniac từ chăn nuôi gà
Khí Amoniac trong chăn nuôi gà có mùi khó chịu, gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe con người và gia cầm. Cụ thể các tác hại khi không quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà như sau:
Tác hại đối với gà
- Các loại gia cầm hít phải khí NH₃ nồng độ cao gây kích ứng niêm mạc mũi, họng, phổi, sưng viêm đường hô hấp, mắc bệnh cúm gia cầm…
- Khi thường xuyên hít thở trong môi trường nhiều khí amoniac sẽ giảm tăng trọng bởi ăn kém, stress làm kéo dài thời gian nuôi.
- Riêng đối với gà đẻ, môi trường sống chứa nhiều khí amoniac làm cho năng suất trứng giảm, giảm đẻ, vỏ trứng mỏng, dễ vỡ.
- Nếu nặng hơn thì gà sẽ tăng tỷ lệ chết và loại thải, ảnh hưởng tài chính bà con nông dân.
Tác hại đối với con người
- Những đối tượng người chăn nuôi làm việc ở môi trường có nồng độ amoniac cao sẽ gây kích ứng mắt, mũi, họng, khó thở, đau đầu.
- Nếu bà con tiếp xúc lâu dài sẽ ảnh hưởng đến phổi, gây viêm phế quản, hen suyễn.
Tác hại đối với môi trường sống
- Khí amoniac sẽ phát tán ra không khí gây ô nhiễm không khí, tăng mùi hôi khó chịu xung quanh khu vực chăn nuôi.
- Nếu khí rơi xuống đất và nước sẽ làm thay đổi độ pH và tác động xấu đến nguồn nước cũng như cây trồng lân cận.
Biện pháp quản lý và quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà
Như chúng ta đã biết vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe vật nuôi và con người đó là sự phát sinh khí amoniac ra môi trường. Nồng độ NH₃ vượt ngưỡng cho phép sẽ gây kích ứng đường hô hấp, giảm sức đề kháng, ảnh hưởng năng suất và chất lượng chăn nuôi. Việc quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà là quan trọng và cần thực hiện các biện pháp sau:
Quản lý đệm lót chuồng nuôi gà
Đệm lót trong chuồng là nơi tiếp xúc trực tiếp với phân, nước tiểu gà hàng ngày. Nếu bà con không xử lý đúng cách sẽ tạo điều kiện cho sự phát sinh khí amoniac ra môi trường. Tốt nhất nên thay đệm lót định kỳ sau mỗi lứa gà, mỗi 3–4 tuần nhằm hạn chế ẩm mốc và sự phân hủy yếm khí.
Bên cạnh đó, bà con cần dùng chất độn mùn cưa, trấu, rơm rạ cắt nhỏ với khả năng hấp thụ nước tốt để nền chuồng khô ráo, giảm thiểu sự sinh khí NH₃. Rắc vôi bột hoặc men vi sinh giúp khử khuẩn, hút ẩm, phân giải phân gà, giảm nhanh hợp chất hữu cơ sinh khí độc.
Kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ chuồng trại
Amoniac phát sinh mạnh nếu môi trường chuồng trại chăn nuôi gà quá ẩm ướt và có nhiệt độ cao. Do đó, việc thiết kế hệ thống thông gió hợp lý như bố trí quạt hút thổi nhằm tạo luồng khí lưu thông liên tục là giải pháp giảm tích tụ khí độc. Lưu ý bà con không nên phun sương trong chuồng kín gây tăng độ ẩm không khí và amoniac sẽ phát tán nhanh hơn.
Bên cạnh đó cần duy trì nhiệt độ chuồng nuôi vừa phải, tránh quá nóng để giảm tốc độ phân hủy phân và sinh khí. Chuồng mát mẻ, thông thoáng để đàn gà phát triển khỏe mạnh và hạn chế bệnh.
Quản lý mật độ nuôi gà trong chuồng hợp lý
Yếu tố quan trọng khác để quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà chính là mật độ chung sống. Không nên nuôi quá nhiều con, quá dày làm tăng lượng phân thải, khó kiểm soát về độ ẩm và mùi hôi. Mật độ nuôi thấp sẽ giúp giảm sự tích tụ phân, thông gió hiệu quả hơn.
Thu gom và xử lý phân đúng cách
Trong cách quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà thì thu gom và xử lý phân gà đúng là cần thiết. Tuyệt đối không để phân thải từ chăn nuôi tích tụ lâu ngày trong chuồng. Phân sau khi thu gom theo ngày nên được ủ với men vi sinh để xử lý mùi hôi và tạo phân bón hữu cơ phục vụ nông nghiệp.
Cải thiện khẩu phần dinh dưỡng cho gà
Thức ăn chăn nuôi cũng ảnh hưởng đến hàm lượng NH₃ phát sinh trong phân thải. Khi khẩu phần ăn của gà dư thừa đạm, phần đạm còn lại chưa tiêu hóa sẽ thải ra dạng phân ure tạo thành NH₃. Do đó, bà con nông dân cần cân đối khẩu phần dinh dưỡng hàng ngày cho gà, tránh lãng phí thức ăn cũng như gia tăng lượng khí amoniac.
Những cách quản lý tốt amoniac trong chăn nuôi gà nêu trên góp phần nâng cao năng suất chăn nuôi, giảm chi phí điều trị bệnh cho gà và bảo vệ môi trường. Hy vọng bà con sẽ có được hệ thống chăn nuôi hiệu quả, an toàn và bền vững lâu dài.
