Lợn nái ít sữa là một trong những nỗi lo lớn nhất của người chăn nuôi. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống và tốc độ phát triển của đàn lợn con mà còn gây thiệt hại kinh tế nặng nề. Lợn con còi cọc, tỷ lệ chết cao, tăng trưởng chậm và dễ mắc các bệnh kế phát là những hậu quả nhãn tiền khi nguồn sữa mẹ không đủ.
Vậy đâu là nguyên nhân sâu xa dẫn đến hiện tượng này và làm thế nào để khắc phục một cách hiệu quả? Hãy cùng các chuyên gia của Eufeed tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để bảo vệ đàn heo của bạn và tối ưu hóa năng suất chăn nuôi.
Nguyên nhân chính khiến lợn nái ít sữa
Tình trạng lợn nái ít sữa hoặc mất sữa sau sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân phức tạp, thường là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Việc xác định đúng nguyên nhân là chìa khóa để có biện pháp can thiệp chính xác.
1. Do bệnh lý nhiễm trùng
Đây là nguyên nhân phổ biến và nguy hiểm nhất, thường được biết đến với tên gọi Hội chứng MMA (Viêm vú – Viêm tử cung – Mất sữa).
- Viêm vú (Mastitis): Bầu vú bị vi khuẩn xâm nhập gây sưng, nóng, đỏ, đau và cứng lại. Các tia sữa bị tắc nghẽn khiến lợn nái đau đớn, không cho con bú và quá trình sản xuất sữa bị ngưng trệ.
- Viêm tử cung (Metritis): Sau khi sinh, tử cung bị tổn thương, sót nhau hoặc do can thiệp không đảm bảo vệ sinh, vi khuẩn sẽ xâm nhập gây viêm nhiễm. Lợn nái bị viêm tử cung thường sốt cao, mệt mỏi, chảy dịch mủ có mùi hôi từ âm hộ, dẫn đến giảm hoặc mất sữa hoàn toàn.
- Mất sữa (Agalactia): Là hậu quả trực tiếp của viêm vú, viêm tử cung và tình trạng sốt cao kéo dài.
2. Do dinh dưỡng không hợp lý
Dinh dưỡng là yếu tố nền tảng quyết định khả năng sản xuất sữa của lợn nái.
- Khẩu phần ăn thiếu hụt: Thức ăn không cung cấp đủ năng lượng, protein, vitamin và các khoáng chất cần thiết (đặc biệt là Canxi, Photpho) sẽ khiến lợn nái không đủ “nguyên liệu” để tạo sữa.
- Chất lượng thức ăn kém: Thức ăn bị ẩm mốc, chứa độc tố Aflatoxin có thể gây ngộ độc, rối loạn tiêu hóa và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiết sữa.
- Thay đổi thức ăn đột ngột: Việc thay đổi loại cám hoặc khẩu phần ăn đột ngột ngay trước hoặc sau khi sinh có thể gây stress và rối loạn tiêu hóa cho lợn nái.
- Thể trạng nái không phù hợp: Lợn nái quá béo hoặc quá gầy trước khi sinh đều gặp khó khăn trong việc đẻ và ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa.
3. Do yếu tố quản lý và môi trường
- Thiếu nước uống: Đây là nguyên nhân đơn giản nhưng rất nhiều người bỏ qua. Sữa chứa tới 80% là nước. Nếu lợn nái không được cung cấp đủ nước sạch và mát, chúng không thể sản xuất đủ sữa.
- Stress: Lợn nái bị stress do quá trình đẻ khó kéo dài, chuồng trại ồn ào, bị đối xử thô bạo hoặc do nhiệt độ chuồng nuôi quá nóng bức sẽ làm ức chế hormone tiết sữa.
- Vệ sinh chuồng trại kém: Chuồng trại bẩn thỉu, ẩm ướt là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn gây bệnh (đặc biệt là E.coli) phát triển, dễ dẫn đến hội chứng MMA.
4. Do di truyền và cơ địa
Một số cá thể hoặc dòng giống lợn có khả năng sản xuất sữa kém hơn so với các dòng khác. Lợn nái đẻ lứa đầu (nái tơ) cũng thường gặp vấn đề về sữa do cơ thể chưa phát triển hoàn thiện.
Dấu hiệu nhận biết lợn nái ít sữa
Việc phát hiện sớm tình trạng lợn nái ít sữa là vô cùng quan trọng để can thiệp kịp thời. Bạn có thể nhận biết thông qua các biểu hiện trên cả lợn mẹ và lợn con.
Biểu hiện trên lợn nái
- Lười vận động, mệt mỏi, bỏ ăn hoặc ăn kém.
- Sốt cao trên 39.5°C.
- Bầu vú sưng to, nóng, đỏ, cứng, khi sờ nắn lợn mẹ có phản ứng đau.
- Thường xuyên nằm sấp, che giấu bầu vú, không cho con bú.
- Âm hộ có thể chảy dịch bất thường (mủ, dịch màu nâu, có mùi hôi).
Biểu hiện trên lợn con
- Kêu la liên tục, tìm vú mẹ và tranh giành nhau bú.
- Bụng hóp, da nhăn nheo, lông xù xì, cơ thể gầy gò, yếu ớt.
- Lạnh run, nằm chồng chất lên nhau để giữ ấm.
- Dễ bị tiêu chảy phân trắng do đói và sức đề kháng kém.
Biện pháp khắc phục tình trạng lợn nái ít sữa toàn diện
Khi phát hiện lợn nái ít sữa, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp từ điều trị, chăm sóc đến dinh dưỡng.
1. Can thiệp bằng thuốc thú y (Theo chỉ định của bác sĩ)
- Hạ sốt, kháng viêm, giảm đau: Tiêm các loại thuốc như Analgin C, Ketoprofen để giúp lợn nái hạ sốt, giảm đau, ăn uống trở lại.
- Sử dụng kháng sinh: Để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn (MMA), có thể sử dụng các loại kháng sinh phổ rộng, an toàn cho nái nuôi con như Amoxicillin, Ceftiofur. Cần tuân thủ đúng liều lượng và liệu trình.
- Sử dụng Oxytocin để kích sữa: Oxytocin có tác dụng kích thích co bóp cơ trơn tử cung và các tuyến sữa để đẩy sữa ra ngoài. Lưu ý cực kỳ quan trọng: Chỉ tiêm Oxytocin sau khi đã xử lý kháng viêm, hạ sốt và đảm bảo bầu vú đã mềm trở lại. Nếu tiêm khi vú đang bị viêm cứng, tắc tia sữa, có thể gây vỡ tuyến sữa, làm tình trạng trầm trọng hơn.
2. Chăm sóc hỗ trợ và cải thiện dinh dưỡng
- Cung cấp đủ nước: Đảm bảo lợn nái luôn có đủ nước sạch và mát. Có thể pha thêm chất điện giải, Vitamin C để giúp nái tăng sức đề kháng.
- Cho ăn thức ăn dễ tiêu hóa: Nấu cháo loãng với cám, có thể bổ sung thêm men tiêu hóa để giúp nái dễ hấp thu và nhanh hồi phục.
- Sử dụng thức ăn chuyên dụng: Để đảm bảo lợn nái có đủ dưỡng chất để tạo sữa, việc sử dụng cám chuyên dụng cho lợn nái nuôi con là vô cùng quan trọng. Các sản phẩm của Eufeed được nghiên cứu và tối ưu hóa với hàm lượng protein, năng lượng, vitamin và khoáng chất cân đối, giúp nái phục hồi nhanh sau sinh và tăng cường khả năng tiết sữa một cách bền vững.
- Vệ sinh và massage bầu vú: Dùng nước ấm pha muối loãng hoặc thuốc tím để vệ sinh sạch sẽ bầu vú. Dùng tay xoa bóp nhẹ nhàng bầu vú theo chiều từ trên xuống dưới nhiều lần trong ngày để kích thích tuyến sữa hoạt động và làm tan các cục sữa bị đông vón.
3. Chăm sóc cho đàn lợn con
Trong thời gian chờ lợn mẹ hồi phục, cần có giải pháp ngay cho lợn con:
- Giữ ấm: Dùng đèn úm để đảm bảo nhiệt độ cho lợn con, tránh mất nhiệt.
- Bổ sung sữa ngoài: Sử dụng sữa thay thế chuyên dụng cho lợn con, cho bú bằng bình hoặc máng ăn.
- Cho bú nhờ: Nếu trong chuồng có các lợn nái khác đẻ cùng thời điểm và nhiều sữa, có thể san bớt lợn con sang cho bú nhờ.
Phòng bệnh lợn nái ít sữa – “Phòng hơn chữa”
Để hạn chế tối đa tình trạng lợn nái ít sữa, công tác phòng bệnh phải được đặt lên hàng đầu:
- Dinh dưỡng tối ưu: Cung cấp khẩu phần ăn đầy đủ và cân đối trong suốt giai đoạn mang thai và nuôi con. Sử dụng các sản phẩm cám chất lượng cao như của Eufeed để đảm bảo nái có thể trạng tốt nhất.
- Quản lý nước uống: Luôn đảm bảo máng uống tự động hoạt động tốt và cung cấp đủ nước sạch.
- Vệ sinh chuồng trại: Giữ chuồng đẻ luôn khô ráo, sạch sẽ, thoáng mát và được sát trùng định kỳ.
- Giảm stress: Hạn chế tiếng ồn, đối xử nhẹ nhàng với lợn nái, đặc biệt là trong giai đoạn sắp sinh và sau sinh.
Lợn nái ít sữa là một vấn đề phức tạp nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu người chăn nuôi có đủ kiến thức và áp dụng đồng bộ các giải pháp. Sự kết hợp giữa việc chẩn đoán đúng nguyên nhân, điều trị kịp thời, chăm sóc hỗ trợ và đặc biệt là một chế độ dinh dưỡng vượt trội sẽ là chìa khóa để đảm bảo sức khỏe cho cả lợn mẹ và đàn con. Eufeed cam kết luôn đồng hành cùng bà con chăn nuôi, không chỉ cung cấp các sản phẩm thức ăn chất lượng mà còn chia sẻ những giải pháp kỹ thuật tiên tiến, hướng tới một nền chăn nuôi hiệu quả và bền vững.
CÔNG TY CỔ PHẦN EUFEED VIỆT NAM
- Địa chỉ: KCN Phố Nối A, Văn Lâm, Hưng Yên
- Hotline: 094.219.3898
- Email: Eufeed@gmail.com
- Website: https://eufeed.com.vn/
- Fanpage: https://www.facebook.com/eufeedvietnam
