Chăn nuôi là ngành kinh tế nông nghiệp chủ lực đóng góp quan trọng vào nguồn cung thực phẩm và thu nhập người dân Việt Nam. Bên cạnh sự phát triển là vấn đề ô nhiễm môi trường bởi chất thải và mùi hôi từ chăn nuôi gây ra. Vậy nên xử lý chất thải trong chăn nuôi như nào hiệu quả để đảm bảo an toàn cho môi trường đất, nước, không khí và sức khỏe con người. Hãy tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về các biện pháp xử lý chất thải.
Phân loại chất thải chăn nuôi
Trước khi xử lý chất thải trong chăn nuôi thì bà con cần hiểu rõ có các loại chất thải nào phát sinh từ hoạt động này. Thực tế chất thải chăn nuôi bao gồm chất thải rắn, lỏng, khí và mùi hôi như:
- Chất thải rắn như phân, thức ăn thừa, các loại xác động vật chết, rác trong chuồng trại.
- Chất thải lỏng như nước tiểu động vật nuôi, nước rửa chuồng, nước tắm cho vật nuôi.
- Khí thải và mùi hôi như khí amoniac (NH₃), hydrogen sulfide (H₂S), methane (CH₄), carbon dioxide (CO₂), VOC… Mùi hôi chăn nuôi phát sinh từ sự phân hủy của chất hữu cơ trong điều kiện yếm khí gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Nguyên tắc xử lý chất thải chăn nuôi
Để xử lý hiệu quả các loại chất thải và mùi hôi thì người chăn nuôi cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản như:
- Hạn chế, giảm thiểu phát sinh chất thải tại nguồn thông qua việc quản lý thức ăn, nước uống, vệ sinh nơi sinh sống của vật nuôi hợp lý.
- Phân loại chất thải của chăn nuôi để thuận tiện, dễ dàng xử lý và tái sử dụng.
- Tái sử dụng và tái chế các loại chất thải thành phân bón hữu cơ, khí sinh học, đem đến lợi ích kinh tế cao.
- Xử lý triệt để chất thải không thể tái sử dụng như chất thải lỏng và khí từ chăn nuôi.
- Tuân thủ quy định nghiêm ngặt của pháp luật về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực chăn nuôi.
Phương pháp xử lý chất thải chăn nuôi
Tùy theo từng loại chất thải để có những phương pháp xử lý hiệu quả, đảm bảo đúng yêu cầu bảo vệ môi trường. Cụ thể, bà con có thể tham khảo các cách xử lý chất thải trong chăn nuôi hiệu quả như sau:
Xử lý loại chất thải rắn
- Phương pháp ủ phân hữu cơ khá đơn giản nhưng hiệu quả giúp phân hủy các chất hữu cơ, tiêu diệt mầm bệnh trong rác thải và giảm mùi hôi. Bà con có thể thực hiện cách ủ hiếu khí với việc phân trộn với phụ liệu trấu, rơm, mùn cưa tăng độ tơi xốp. Hay phương pháp ủ yếm khí ở điều kiện không có không khí và kết hợp với hầm biogas.
- Sản xuất phân compost thông qua quá trình ủ phân kết hợp phụ gia vi sinh. Compost được đánh giá là cần thiết cho quá trình trồng trọt, giúp cải tạo đất và tăng năng suất cây trồng.
- Chôn lấp các loại rác hợp vệ sinh như xác động vật chết, không thể tái sử dụng. Lưu ý bà con cần đào hố sâu, lót đáy bằng vôi bột, rải vôi, chôn lấp và đắp đất kỹ khu vực chôn lấp để tránh gây ô nhiễm nguồn nước.
Xử lý chất thải lỏng
Xử lý chất thải trong chăn nuôi đối với chất thải lỏng bạn có thể thực hiện như sau:
- Hầm biogas là giải pháp hiệu quả giúp xử lý chất thải lỏng trong chăn nuôi để tạo ra khí đốt dùng cho nấu ăn, phát điện hoặc sưởi ấm.Phương án này giúp giảm mùi hôi, tiêu diệt mầm bệnh tốt và có thể tận dụng năng lượng.
- Xây dựng bể lắng – lọc – sinh học xử lý liên hoàn chất thải lỏng chăn nuôi. Bể lắng để loại bỏ cặn, bể lọc dùng sỏi, cát loại bỏ chất hữu cơ còn bể sinh học nuôi vi sinh vật nhằm phân hủy chất ô nhiễm.
- Nuôi các loại thực vật thủy sinh như lục bình, bèo tây trong ao sinh học để hấp thụ dinh dưỡng dư thừa, làm sạch nước thải ra môi trường.
Xử lý khí thải và mùi hôi
Người chăn nuôi có thể áp dụng các biện pháp xử lý khí thải và mùi hôi với cách sau:
- Cải tạo chuồng trại sạch sẽ, thông thoáng, cao ráo, đảm bảo có hệ thống thông gió tự nhiên. Xây nền chuồng dốc vệ sinh dễ dàng và thoát nước tốt tránh lắng đọng chất thải gây hôi hám.
- Dùng chế phẩm sinh học như EM, BIMA, Balasa N01… để phân hủy chất hữu cơ, khử mùi, tiêu diệt vi khuẩn.
- Trồng cây xanh chắn gió và lọc khí quanh khu chăn nuôi như keo, tre, chuối, cây họ đậu… . Những cây xanh này vừa hấp thụ khí độc, giảm mùi hôi vừa tạo cảnh quan cho không gian sống của vật nuôi.
- Sử dụng hệ thống lọc không khí công nghiệp bằng than hoạt tính, ozone ở các trang trại quy mô lớn để xử lý triệt để mùi hôi và khí độc.
- Lưu ý không dùng trực tiếp phân tươi của chăn nuôi để bón cây, tránh lây lan bệnh và ô nhiễm nguồn nước.
Việc xử lý chất thải trong chăn nuôi sẽ giúp bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống cộng đồng. Bên cạnh đó còn mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho bà con nông dân như giảm chi phí phân bón, tận dụng khí đốt. Người chăn nuôi cần chủ động áp dụng các biện pháp xử lý thích hợp theo điều kiện riêng.
