Trong các trang trại chăn nuôi hiện nay, lượng chất thải phát sinh mỗi ngày rất lớn: phân, nước rửa chuồng, thức ăn thừa và nước tiểu nếu không được xử lý đúng cách sẽ gây ô nhiễm nghiêm trọng cho môi trường và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Để giải quyết bài toán này, công nghệ biogas trong chăn nuôi đã ra đời, giúp xử lý chất thải bằng phương pháp sinh học yếm khí, vừa bảo vệ môi trường vừa tạo ra nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sinh hoạt và sản xuất.
Không chỉ mang lại lợi ích về mặt kinh tế, biogas còn góp phần xây dựng nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn và bền vững. Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng giúp giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới mục tiêu phát triển nông nghiệp sinh thái của Việt Nam trong tương lai.
Biogas trong chăn nuôi là gì?
Biogas là hỗn hợp khí sinh học được tạo ra khi các chất hữu cơ như phân, nước thải, rác chăn nuôi bị phân hủy trong điều kiện yếm khí (không có oxy). Trong quá trình này, hệ vi sinh vật tự nhiên sẽ “ăn” các chất hữu cơ, chuyển hóa chúng thành khí metan (CH₄) và carbon dioxide (CO₂) – hai thành phần chính có thể đốt cháy để sinh năng lượng.
Một hệ thống biogas điển hình gồm 3 phần:
- Bể chứa nguyên liệu đầu vào: chứa phân và nước thải từ chuồng trại.
- Bể phân hủy yếm khí: nơi diễn ra quá trình lên men sinh khí.
- Hệ thống thu và dẫn khí: đưa khí biogas đến khu vực sử dụng.
Ngoài ra, phần bã và bùn còn lại sau quá trình lên men vẫn chứa nhiều chất dinh dưỡng như nitơ, phốt pho, kali – rất phù hợp để làm phân bón hữu cơ cho cây trồng.
6 Lợi ích khi sử dụng biogas
1. Giảm ô nhiễm môi trường và mùi hôi chuồng trại
Trước đây, chất thải chăn nuôi thường được xả trực tiếp ra môi trường hoặc chứa trong hố ủ, gây mùi hôi nồng nặc, thu hút ruồi muỗi và làm ô nhiễm nguồn nước ngầm. Khi áp dụng biogas trong chăn nuôi, toàn bộ lượng chất thải được dẫn vào hầm kín, nơi vi sinh vật phân hủy chúng trong điều kiện yếm khí.
Quá trình này không chỉ giúp giảm mùi hôi khó chịu đến 90–95% mà còn giảm đáng kể lượng khí độc như amoniac (NH₃), hydrogen sulfide (H₂S) phát sinh từ chất thải. Đồng thời, nhờ hệ thống kín, nước thải được xử lý trước khi thải ra ngoài, hạn chế ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm.
Một trang trại có hầm biogas vận hành tốt có thể duy trì môi trường chuồng luôn khô ráo, sạch sẽ, giảm côn trùng và nguy cơ phát sinh dịch bệnh.
2. Tận dụng nguồn năng lượng tái tạo
Khí biogas chứa khoảng 60–70% metan, có thể cháy tương tự như khí gas dân dụng. Đây là nguồn năng lượng xanh, tái tạo và hoàn toàn miễn phí sau khi hệ thống được đầu tư ban đầu.
Các ứng dụng thực tế của biogas trong chăn nuôi gồm:
- Đun nấu và sưởi ấm: phục vụ sinh hoạt cho hộ gia đình hoặc bếp tập thể trang trại.
- Phát điện: sử dụng máy phát biogas công suất nhỏ để thắp sáng chuồng, chạy quạt, bơm nước.
- Sấy nông sản, thức ăn: tiết kiệm chi phí nhiên liệu hóa thạch.
Trung bình mỗi khối phân chuồng lên men có thể sinh ra 0,5–0,7 m³ khí biogas, đủ cung cấp năng lượng cho một hộ 4–6 người dùng mỗi ngày. Điều này giúp người chăn nuôi giảm đáng kể chi phí gas hoặc điện hàng tháng, đồng thời tận dụng tối đa chất thải thay vì bỏ đi.
3. Tạo phân bón hữu cơ chất lượng cao
Sau khi phân hủy, phần bã trong hầm biogas không còn mầm bệnh, côn trùng hay hạt cỏ dại. Lượng dinh dưỡng trong bã rất cao, đặc biệt là chất hữu cơ, đạm (N), lân (P), kali (K) – các yếu tố cần thiết cho sự phát triển của cây trồng.
Phân bón từ bã biogas có nhiều ưu điểm:
- Giúp cải tạo đất và tăng khả năng giữ ẩm.
- Giảm nhu cầu phân hóa học, tiết kiệm chi phí sản xuất.
- Giảm ô nhiễm nguồn nước do tồn dư phân vô cơ.
- Tăng năng suất và chất lượng nông sản trong mô hình “chăn nuôi – trồng trọt khép kín”.
Nhiều hộ chăn nuôi ở Đồng Nai, Bình Dương, Hưng Yên cho biết việc sử dụng bã biogas đã giúp họ giảm 20–30% chi phí phân bón mà vẫn đạt năng suất cây trồng tốt hơn trước.
4. Nâng cao hiệu quả kinh tế và tính bền vững
Lợi ích kinh tế từ biogas trong chăn nuôi không chỉ đến từ việc tiết kiệm năng lượng và phân bón, mà còn ở việc nâng cao hình ảnh trang trại xanh – sạch – an toàn. Một hệ thống biogas đầu tư ban đầu khoảng 15–30 triệu đồng cho quy mô hộ gia đình có thể hoàn vốn chỉ sau 1–2 năm nhờ tiết kiệm nhiên liệu và phân bón.
Với các trang trại lớn, việc áp dụng biogas còn giúp:
- Tăng năng suất vật nuôi nhờ môi trường sạch và ít bệnh tật.
- Dễ dàng đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, tạo lợi thế khi bán hàng.
- Được hưởng chính sách hỗ trợ môi trường hoặc tín dụng xanh từ Nhà nước và các tổ chức quốc tế.
Như vậy, biogas không chỉ là công nghệ xử lý rác thải, mà còn là một phần trong mô hình kinh tế tuần hoàn nông nghiệp hiện đại.
5. Góp phần giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ khí hậu
Chất thải chăn nuôi tự nhiên khi phân hủy ngoài môi trường sẽ sinh ra lượng lớn khí metan (CH₄) – loại khí có khả năng gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp 20 lần CO₂. Khi thu hồi khí này để sử dụng làm nhiên liệu, lượng phát thải vào không khí giảm đáng kể.
Theo tính toán, mỗi hầm biogas hộ gia đình có thể giảm được 1–3 tấn CO₂ tương đương mỗi năm, góp phần thiết thực vào việc ứng phó biến đổi khí hậu. Đồng thời, việc sử dụng năng lượng biogas thay thế nhiên liệu hóa thạch cũng giúp giảm nhu cầu khai thác tài nguyên không tái tạo.
6. Lưu ý khi sử dụng hệ thống biogas
- Thiết kế đúng kỹ thuật: Dung tích bể phải phù hợp với lượng phân thải hàng ngày.
- Vận hành ổn định: Giữ nhiệt độ và độ pH trong ngưỡng cho phép (30–40 °C, pH 6,5–7,5).
- Bảo dưỡng định kỳ: Kiểm tra rò rỉ khí, làm sạch đường ống, tránh tắc nghẽn.
- An toàn sử dụng: Metan là khí cháy – cần tránh để gần nguồn lửa hoặc nơi kín không thoáng khí.
Việc ứng dụng biogas trong chăn nuôi mang lại lợi ích toàn diện: từ xử lý chất thải, bảo vệ môi trường, cung cấp năng lượng, tạo phân bón, đến nâng cao hiệu quả kinh tế và giảm phát thải khí nhà kính. Đây là hướng đi tất yếu để phát triển ngành chăn nuôi hiện đại – sạch hơn, hiệu quả hơn và thân thiện hơn với thiên nhiên.
Khi đầu tư đúng cách và quản lý hợp lý, mỗi hầm biogas không chỉ là công cụ xử lý rác thải mà còn là “nhà máy năng lượng mini” ngay trong trang trại, góp phần hiện thực hóa mô hình chăn nuôi tuần hoàn – nông nghiệp xanh – bền vững cho tương lai.
CÔNG TY CỔ PHẦN EUFEED VIỆT NAM
- Địa chỉ: KCN Phố Nối A, Văn Lâm, Hưng Yên
- Hotline: 094.219.3898
- Email: Eufeed@gmail.com
- Website: https://eufeed.com.vn/
- Fanpage: https://www.facebook.com/eufeedvietnam
