Ngành chăn nuôi hiện nay đang đối mặt với thách thức lớn khi giá nguyên liệu thức ăn như bột cá và đậu tương không ngừng tăng cao, trong khi áp lực về phát triển bền vững và giảm phát thải ngày càng gia tăng. Trong bối cảnh đó, đạm côn trùng nổi lên như một giải pháp tiềm năng, giúp thay thế một phần nguồn protein truyền thống. Các loại côn trùng như ruồi lính đen, sâu bột, dế, nhộng tằm có khả năng sinh trưởng nhanh, hàm lượng dinh dưỡng cao và đặc biệt có thể nuôi bằng phụ phẩm nông nghiệp. Nhờ vậy, đạm côn trùng không chỉ giúp giảm chi phí mà còn góp phần xây dựng mô hình chăn nuôi tuần hoàn, thân thiện với môi trường, phù hợp với xu thế nông nghiệp xanh hiện đại.
Đặc điểm của đạm côn trùng
Hàm lượng dinh dưỡng và khả năng chuyển hóa sinh học
Đạm côn trùng có giá trị dinh dưỡng cao, với hàm lượng protein dao động từ 40–65% tùy loài. Các loài như ấu trùng ruồi lính đen và sâu bột chứa nhiều axit amin thiết yếu, dễ tiêu hóa và hấp thu, tương đương hoặc cao hơn so với bột cá. Ngoài ra, chúng còn cung cấp chất béo, vitamin nhóm B, canxi, kẽm và sắt – những thành phần quan trọng giúp vật nuôi tăng sức đề kháng. Côn trùng có tốc độ chuyển hóa sinh học nhanh, chỉ mất 10–15 ngày để hoàn thành vòng đời và tạo ra sinh khối protein lớn, giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí sản xuất.
Các loài côn trùng phổ biến được khai thác làm nguồn đạm
Hiện nay, ấu trùng ruồi lính đen (BSF) là loài được sử dụng phổ biến nhất trong sản xuất đạm côn trùng nhờ khả năng tiêu hóa mạnh mẽ và nuôi trên nhiều loại chất nền khác nhau. Bên cạnh đó, sâu bột, nhộng tằm, dế và châu chấu cũng đang được nghiên cứu và thương mại hóa ở nhiều quốc gia. Tùy vào mục đích sử dụng, côn trùng có thể được sấy khô, ép mỡ, nghiền thành bột hoặc tách chiết thành dạng đạm tinh khiết, phù hợp cho từng loại vật nuôi.
Lưu ý về quy trình chế biến và an toàn sinh học
Để đảm bảo an toàn thực phẩm, đạm côn trùng cần trải qua quy trình chế biến khép kín gồm: xử lý nhiệt, sấy khô, khử trùng và loại bỏ chitin trong vỏ. Nếu không xử lý đúng kỹ thuật, chitin có thể ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa của vật nuôi. Ngoài ra, môi trường nuôi phải sạch, không nhiễm kim loại nặng hay vi sinh vật gây hại. Các tiêu chuẩn an toàn sinh học và kiểm định chất lượng cần được tuân thủ nghiêm ngặt theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp.
Ưu điểm của đạm côn trùng trong thức ăn chăn nuôi
Cung cấp nguồn protein chất lượng cao
Với hàm lượng protein cao và thành phần axit amin cân đối, đạm côn trùng có thể thay thế một phần hoặc toàn bộ đạm động vật trong khẩu phần của heo, gà, cá và tôm. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc bổ sung 5–10% bột côn trùng vào khẩu phần giúp vật nuôi tăng trưởng tốt, hấp thu dinh dưỡng hiệu quả và cải thiện miễn dịch tự nhiên.
Giảm áp lực lên nguồn nguyên liệu truyền thống
Đạm côn trùng giúp giảm phụ thuộc vào các nguyên liệu nhập khẩu như bột cá hay đậu tương. Côn trùng có thể nuôi từ các phụ phẩm nông nghiệp, tạo ra một chuỗi giá trị bền vững, giảm chi phí và đảm bảo nguồn cung ổn định quanh năm.
Thúc đẩy mô hình chăn nuôi tuần hoàn, bảo vệ môi trường
Nuôi côn trùng không chỉ tạo ra protein mà còn giúp xử lý rác thải hữu cơ. Chất thải từ côn trùng sau khi chế biến có thể dùng làm phân bón sinh học, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời bảo vệ hệ sinh thái đất và nguồn nước. Đây là yếu tố giúp mô hình chăn nuôi ứng dụng đạm côn trùng được đánh giá cao về tính bền vững.
Nhược điểm và thách thức khi sử dụng đạm côn trùng
Chi phí sản xuất và công nghệ xử lý
Hiện tại, chi phí đầu tư cho hệ thống nuôi và chế biến đạm côn trùng còn cao do yêu cầu kỹ thuật phức tạp. Đặc biệt, việc xử lý chitin, khử trùng và tách dầu cần thiết bị hiện đại, khiến giá thành sản phẩm cao hơn so với bột đậu tương hay bột cá thông thường.
Hạn chế pháp lý và tiêu chuẩn an toàn
Một số quy định về sử dụng côn trùng làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi vẫn chưa hoàn thiện. Tại Việt Nam, mới chỉ có một số loài như ruồi lính đen và sâu bột được cấp phép sử dụng thử nghiệm. Do đó, việc mở rộng quy mô thương mại cần khung pháp lý rõ ràng, đảm bảo an toàn sinh học và truy xuất nguồn gốc.
Khả năng tiêu hóa và xử lý chitin
Vỏ côn trùng chứa chitin – một dạng polysaccharide khó tiêu hóa, có thể làm giảm khả năng hấp thu đạm nếu không được xử lý đúng cách. Do đó, các nhà sản xuất cần áp dụng công nghệ loại bỏ hoặc lên men để giảm lượng chitin, nâng cao giá trị sinh học của sản phẩm.
Ứng dụng thực tế của đạm côn trùng trong chăn nuôi
Trong thực tế, đạm côn trùng đã được ứng dụng thành công trong nhiều loại thức ăn chăn nuôi. Ở lĩnh vực chăn nuôi heo, việc bổ sung bột ấu trùng ruồi lính đen giúp cải thiện khả năng tiêu hóa, tăng sức đề kháng và giảm tỷ lệ tiêu chảy ở heo con. Trong chăn nuôi gà, côn trùng là nguồn đạm tự nhiên giúp thịt săn chắc, trứng có màu đẹp và giàu dinh dưỡng hơn. Còn trong nuôi cá, bột côn trùng có thể thay thế tới 50% lượng bột cá mà không ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng hay chất lượng thịt cá. Điều này chứng tỏ đạm côn trùng có thể trở thành nguyên liệu chính trong công thức thức ăn chăn nuôi tương lai.
Triển vọng phát triển đạm côn trùng tại Việt Nam
Việt Nam sở hữu điều kiện khí hậu, nguồn phụ phẩm nông nghiệp và lao động phù hợp để phát triển ngành đạm côn trùng. Việc ứng dụng mô hình nuôi ruồi lính đen, sâu bột đang được khuyến khích tại nhiều địa phương như Đồng Nai, Bình Dương, Hưng Yên. Khi khung pháp lý được hoàn thiện và chi phí sản xuất giảm, đạm côn trùng có thể trở thành ngành công nghiệp mới, cung cấp hàng chục nghìn tấn protein sạch mỗi năm. Trong dài hạn, sự kết hợp giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu và nông hộ sẽ là yếu tố quyết định giúp Việt Nam hình thành chuỗi giá trị đạm côn trùng bền vững.
Đạm côn trùng là nguồn protein tự nhiên giàu tiềm năng, mang lại giải pháp thay thế hiệu quả cho nguyên liệu thức ăn chăn nuôi truyền thống. Với ưu thế dinh dưỡng cao, khả năng tận dụng phụ phẩm và tác động môi trường thấp, côn trùng được xem là “nguồn đạm xanh” của tương lai. Dù vẫn còn những thách thức về công nghệ và pháp lý, nhưng với định hướng nông nghiệp tuần hoàn, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển mạnh lĩnh vực này, hướng tới một nền chăn nuôi bền vững, an toàn và thân thiện môi trường.
CÔNG TY CỔ PHẦN EUFEED VIỆT NAM
- Địa chỉ: KCN Phố Nối A, Văn Lâm, Hưng Yên
- Hotline: 094.219.3898
- Email: Eufeed@gmail.com
- Website: https://eufeed.com.vn/
- Fanpage: https://www.facebook.com/EUfeedchauAu
