Trong hoàn cảnh chi phí thức ăn chăn nuôi ngày càng gia tăng, việc tự phối trộn thức ăn phù hợp, cân đối dinh dưỡng trở thành giải pháp tối ưu để giảm chi phí và chủ động nguồn nguyên liệu. “Phối trộn thức ăn chăn nuôi” là kỹ thuật kết hợp nhiều loại nguyên liệu – từ năng lượng, đạm, khoáng, vitamin – thành hỗn hợp phù hợp cho từng loại vật nuôi và giai đoạn phát triển. Nếu thực hiện đúng cách, kỹ thuật này giúp tăng tỷ lệ sử dụng thức ăn hiệu quả, đảm bảo sức khỏe đàn vật nuôi và nâng cao hiệu quả kinh tế. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách phối trộn thức ăn chăn nuôi sao cho có tỷ lệ dinh dưỡng hợp lý, ổn định và tiết kiệm chi phí.
Nguyên tắc cơ bản phối trộn thức ăn chăn nuôi
Trước khi thực hiện phối trộn, người nuôi cần hiểu rõ rằng hỗn hợp thức ăn phải bao gồm ít nhất bốn nhóm nguyên liệu cơ bản: nhóm năng lượng (ngô, cám gạo, sắn…), nhóm đạm (đậu tương, khô dầu, bột cá…), nhóm khoáng (bột xương, vỏ sò, premix khoáng) và nhóm vitamin (rau, cỏ, premix vitamin). Những nguyên liệu này cần đảm bảo chất lượng – không mốc, không có tạp chất, độ ẩm thấp (≤ 14 %) để tránh hư hỏng và mất dinh dưỡng. Khi phối trộn, thường nên sử dụng từ ba loại nguyên liệu trở lên để tăng tính đồng đều và tận dụng nguồn nguyên liệu tại địa phương.
Nguyên tắc phối trộn hiệu quả bao gồm: đảm bảo hàm lượng năng lượng – đạm – khoáng cân đối theo vật nuôi và giai đoạn, tránh phối trộn khối lượng quá lớn sẽ làm thức ăn bị giảm chất lượng khi bảo quản lâu, và nên trộn nguyên liệu có hàm lượng thấp (vitamin, khoáng) trước bằng cách hoà vào một phần nguyên liệu chính để đảm bảo phân bố đều.
Một số nguyên liệu cần sơ chế trước khi trộn như đậu tương phải rang chín, vỏ sò vỏ hến nên nung hoặc rang trước khi xay để dễ tiêu hóa và tránh độc tố. Khi phối trộn bằng tay, nên đổ loại nguyên liệu nhiều trước, loại ít sau, hoặc trộn từng lớp nhiều lần để đạt tính đồng đều.
Các bước cụ thể để phối trộn thức ăn chăn nuôi hiệu quả
1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng và khối lượng cần trộn
Đầu tiên, dựa vào loại vật nuôi (heo, bò, gà, vịt), tuổi, trọng lượng và mục tiêu (tăng trọng, đẻ, nuôi vỗ) để xác định năng lượng trao đổi, đạm thô, khoáng cần thiết. Sau đó tính khối lượng thức ăn cần trộn theo số con và mức ăn trung bình. Không nên phối trộn quá nhiều để tránh chất lượng thức ăn giảm do bảo quản lâu.
2. Chuẩn bị nguyên liệu và sơ chế
Chọn nguyên liệu tươi, không mốc, không vón cục, nghiền nhỏ nếu cần. Với các loại hạt họ đậu, vỏ sò, vỏ hến nên xử lý nhiệt trước khi xay hoặc rang để dễ tiêu hoá và loại bỏ độc tố. Các nguyên liệu cần có kích thước tương đồng để phối trộn dễ hơn và đồng đều hơn.
3. Phối trộn
Nếu có máy trộn, sử dụng để đảm bảo độ đồng đều cao. Nếu phối trộn thủ công, trải bạt sạch, đổ nguyên liệu nhiều trước, loại ít sau. Với khoáng, vitamin, hoặc nguyên liệu có hàm lượng nhỏ, nên trộn trước với phần nguyên liệu chính để tăng khối lượng rồi mới hòa vào hỗn hợp lớn. Trộn nhiều lần cho đều màu.
4. Kiểm tra và điều chỉnh
Sau khi trộn xong, kiểm tra bằng mắt, mùi, độ ẩm, màu sắc để đảm bảo hỗn hợp không bị mốc hay vón. Nếu phát hiện bất thường, nên loại bỏ phần bị hư hoặc trộn lại. Đối với việc trộn thuốc hay chế phẩm sinh học, nên làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất và không trộn khi hỗn hợp quá khô hoặc quá ẩm.
5. Bảo quản thức ăn phối trộn
Sau khi phối trộn, thức ăn nên được đóng gói bao sạch, đặt nơi khô ráo, thoáng mát, cách mặt đất ít nhất 20 cm, tránh ánh nắng trực tiếp, tránh ẩm mốc và chuột phá hoại. Hạn chế bảo quản lâu — thức ăn tự phối trộn nên sử dụng trong vòng 7-10 ngày để tránh giảm chất lượng.
Ví dụ một số công thức phối trộn tham khảo
- Ví dụ cho gia súc nhai lại (100kg thức ăn tinh hỗn hợp): 35kg cám gạo, 10kg bột sắn, 30kg bột ngô, 10kg khô dầu, 10kg bột cá, 4kg bột xương, 0,5 kg urê, 0,5 kg premix khoáng và vitamin.
- Công thức phối trộn thức ăn cho gà mái: ngô 45 %, cám gạo 15–20 %, khô dầu đậu/lạc 7 %, bột cá 6–10 %, premix vitamin & khoáng 0,5–1 %.
Những công thức này chỉ mang tính tham khảo. Người nuôi cần điều chỉnh với điều kiện thực tế, nguyên liệu có sẵn và đặc tính vật nuôi.
Ưu điểm khi phối trộn thức ăn chăn nuôi đúng kỹ thuật
- Giúp giảm chi phí thức ăn bằng việc tận dụng nguyên liệu địa phương và phụ phẩm nông nghiệp. Tăng hiệu quả sử dụng thức ăn (FCR tốt hơn), vật nuôi hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
- Kiểm soát được thành phần dinh dưỡng – dễ điều chỉnh theo giai đoạn sinh trưởng.
- Giảm phụ thuộc vào thức ăn công nghiệp đắt đỏ.
- Tăng tính chủ động trong sản xuất thức ăn, giúp người nuôi ứng phó biến động giá nguyên liệu.
Hạn chế và thách thức khi phối trộn thức ăn chăn nuôi
- Yêu cầu kỹ thuật cao: người chăn nuôi phải biết kiến thức dinh dưỡng, tỷ lệ phối trộn, xử lý nguyên liệu sơ chế.
- Chi phí ban đầu: mua máy trộn, thiết bị nghiền, kho bảo quản có kiểm soát.
- Rủi ro hư mốc, vi sinh vật, biến đổi dinh dưỡng nếu bảo quản không tốt.
- Sai sót trong phối trộn (thiếu đạm, thừa khoáng, hỗn hợp không đều) có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến vật nuôi.
- Cần nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng — nếu nguồn nguyên liệu thay đổi, công thức cần điều chỉnh lại thường xuyên.
“Phối trộn thức ăn chăn nuôi” là kỹ thuật quan trọng giúp người chăn nuôi chủ động, giảm chi phí và tối ưu hiệu quả sản xuất. Để phối trộn thành công, cần tuân thủ nguyên tắc dinh dưỡng cân đối, xử lý nguyên liệu tốt, trộn đều, kiểm tra và bảo quản hợp lý. Khi làm đúng, kỹ thuật phối trộn sẽ giúp vật nuôi khỏe mạnh, tăng trưởng tốt và giảm chi phí, góp phần bền vững cho chăn nuôi trong dài hạn.
CÔNG TY CỔ PHẦN EUFEED VIỆT NAM
- Địa chỉ: KCN Phố Nối A, Văn Lâm, Hưng Yên
- Hotline: 094.219.3898
- Email: Eufeed@gmail.com
- Website: https://eufeed.com.vn/
- Fanpage: https://www.facebook.com/EUfeedchauAu
