Trong ngành chăn nuôi gia cầm hiện nay, việc sử dụng kháng sinh vì mục đích tăng trưởng hoặc phòng bệnh đang bị kiểm soát chặt chẽ do lo ngại kháng kháng sinh và tồn dư trong sản phẩm. Do đó, Probiotic cho gà trở thành giải pháp thay thế an toàn và hiệu quả để hỗ trợ tiêu hóa, tăng miễn dịch và cải thiện năng suất. Probiotic là các vi sinh vật sống, có lợi, khi đưa vào cơ thể gà với liều lượng phù hợp sẽ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, ức chế vi khuẩn gây bệnh và hỗ trợ quá trình hấp thu dinh dưỡng. Nhiều nghiên cứu quốc tế đã xác định rõ vai trò tích cực của probiotic đối với sự phát triển của gà và chất lượng sản phẩm gia cầm.
Probiotic cho gà là gì?
Probiotic là những vi sinh vật sống không gây bệnh (như các chủng Lactobacillus, Bacillus, Bifidobacterium, Saccharomyces…) khi bổ sung với liều lượng thích hợp sẽ mang lại lợi ích cho vật chủ. Trong trường hợp gà, chúng hỗ trợ chức năng tiêu hóa và cân bằng vi sinh đường ruột, đồng thời tăng cường hệ miễn dịch nội địa. Probiotic có thể nằm trong dạng trộn vào thức ăn hoặc pha vào nước uống để gà tiếp nhận một cách dễ dàng.
Một số chủng probiotic được nghiên cứu có khả năng chịu axit dạ dày, chịu mật ruột, bám dính vào niêm mạc ruột và cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh. Ví dụ, từ ruột gà có thể phân lập các chủng Bacillus với tiềm năng probiotic cao như RGB 6.11, RGB 7.1, RGB 8.8, đáp ứng các tiêu chí bám dính, sinh enzyme, kháng acid, kháng muối mật.
Vai trò của Probiotic trong chăn nuôi gà
1. Cải thiện tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng
Một trong tác dụng nổi bật nhất của Probiotic cho gà là tăng khả năng tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất. Chúng giúp tiết enzyme ngoại bào, phân giải các hợp chất khó tiêu như cellulose, chất xơ, phytate, nhờ đó thức ăn được sử dụng hiệu quả hơn. Kết quả là hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR) được cải thiện. Trong một nghiên cứu tại Việt Nam, bổ sung 0,3% probiotic vào khẩu phần của gà trong thí nghiệm giúp tăng trọng bình quân 11,81%, cải thiện hệ số chuyển hóa thức ăn tới 10,8% so với đối chứng.
2. Cân bằng vi sinh đường ruột – ức chế vi khuẩn gây bệnh
Probiotic cạnh tranh chỗ bám và nguồn dinh dưỡng với vi khuẩn gây hại như Salmonella, E. coli. Chúng cũng sản xuất các acid hữu cơ (acid lactic, acid acetic…) hoặc bacteriocin để ức chế vi khuẩn có hại. Nhờ vậy, tỷ lệ vi khuẩn gây bệnh trong ruột và phân giảm rõ rệt. Cảm biến miễn dịch ruột (barrier function) cũng được cải thiện: gà được cho probiotic có lớp niêm mạc ruột chắc hơn, giảm viêm ruột do stress hoặc vi khuẩn.
3. Tăng cường miễn dịch và khả năng chống chịu bệnh
Probiotic kích thích hệ miễn dịch qua việc tăng sản xuất immunoglobulin (IgA, IgG, IgM), cytokine, tăng hoạt động tế bào miễn dịch nội sinh. Nhờ đó, gà có khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh cao hơn. Khi đường ruột ít viêm và cân bằng, các cơ quan miễn dịch khác làm việc hiệu quả hơn. Probiotic cũng giúp giảm mức căng thẳng (stress) trong giai đoạn chuyển chuồng, vận chuyển – vốn dễ gây mất cân bằng vi sinh đường ruột.
4. Cải thiện hiệu quả sản xuất – chất lượng thịt
Nhờ cải thiện hấp thu và giảm bệnh tật, gà dùng probiotic có thể tăng trọng nhanh hơn, tỷ lệ sống cao hơn và giảm hao hụt. Theo các bài tổng quan, probiotic giúp tăng khối lượng thịt xẻ, giảm mỡ nội tạng, cải thiện thành phần hóa học thịt (tăng các nguyên tố khoáng như Ca, K, Zn trong thịt) và cải thiện cấu trúc mô cơ. Với bổ sung probiotic, tỷ lệ mỡ bụng giảm, năng suất carcass tăng lên.
Cách sử dụng Probiotic cho gà trong thực tế
Liều lượng thông dụng
Tùy theo dạng sản phẩm và khuyến cáo của nhà sản xuất, người nuôi có thể pha 1g probiotic cho 1–2 lít nước uống hoặc trộn 1g cho mỗi 0,5–1kg thức ăn. Với quy mô trang trại, nên dùng máy trộn hoặc khuấy đều để đảm bảo men phân bố đồng nhất, giúp tất cả đàn gà đều được hấp thu lượng vi sinh cần thiết.
Thời gian sử dụng
Probiotic có thể sử dụng liên tục trong suốt chu kỳ nuôi để duy trì hệ vi sinh đường ruột ổn định, hoặc dùng theo từng đợt 5–7 ngày tùy theo giai đoạn sinh trưởng và tình trạng sức khỏe của đàn.
Đối với những đàn gà mới nhập giống hoặc sau khi tiêm phòng, nên tăng liều trong 2–3 ngày đầu để kích hoạt hệ tiêu hóa và giảm stress. Việc duy trì probiotic đều đặn giúp tăng sức đề kháng tự nhiên và giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa.
Giai đoạn nên bổ sung
Một số thời điểm “vàng” để bổ sung Probiotic cho gà bao gồm:
- Giai đoạn úm: hệ tiêu hóa của gà con còn yếu, bổ sung probiotic giúp thiết lập hệ vi sinh có lợi ngay từ đầu.
- Giai đoạn thay đổi khẩu phần: khi chuyển từ thức ăn công nghiệp sang thức ăn tự phối trộn hoặc ngược lại.
- Giai đoạn stress: trong thời điểm thời tiết thay đổi, vận chuyển, thay chuồng, hoặc sau tiêm vaccine.
Việc bổ sung đúng thời điểm không chỉ giúp đàn gà tiêu hóa tốt mà còn giảm tỷ lệ hao hụt trong những giai đoạn nhạy cảm.
Lưu ý khi sử dụng
- Không sử dụng probiotic cùng lúc với kháng sinh mạnh hoặc chất sát khuẩn (như iodine, chlorine…) vì có thể tiêu diệt vi sinh có lợi.
- Khi trộn vào thức ăn, nên đảm bảo thức ăn không quá khô hoặc quá ẩm; môi trường ẩm quá mức có thể làm vi sinh mất hoạt tính.
- Dụng cụ pha trộn hoặc máng uống cần rửa sạch và phơi khô trước khi sử dụng để tránh nhiễm tạp khuẩn làm giảm hiệu quả của probiotic.
Bảo quản
Probiotic là sản phẩm sinh học nhạy cảm, nên cần bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp, nhiệt độ lý tưởng khoảng 15–25°C.
Không để sản phẩm gần nguồn nhiệt, khu vực ẩm ướt hoặc chung với thuốc hóa học. Hạn sử dụng thường từ 6–12 tháng, tuy nhiên nên dùng hết ngay sau khi mở nắp để đảm bảo hoạt tính vi sinh đạt tối đa.
Lợi ích và giới hạn khi dùng Probiotic cho gà
Lợi ích rõ rệt
- Cải thiện khả năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn: Vi sinh vật có lợi tiết enzyme giúp gà tận dụng tốt hơn protein, tinh bột và chất béo, giảm hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR), từ đó tăng năng suất và lợi nhuận.
- Tăng sức đề kháng – giảm bệnh đường ruột: Probiotic giúp cân bằng hệ vi sinh, giảm vi khuẩn gây hại như E. coli, Salmonella, hạn chế tiêu chảy và viêm ruột mãn tính.
- Giảm phụ thuộc kháng sinh: Việc sử dụng probiotic thay thế kháng sinh phòng bệnh giúp ngăn nguy cơ kháng kháng sinh và tồn dư thuốc trong sản phẩm.
- Cải thiện chất lượng thịt: Gà được nuôi có bổ sung probiotic thường có tỷ lệ thịt nạc cao hơn, mỡ bụng ít hơn, màu thịt sáng và độ săn chắc tốt hơn, giúp nâng cao giá trị thương phẩm.
- Ổn định hệ sinh thái đường ruột: Vi sinh có lợi chiếm ưu thế, hạn chế phát sinh khí độc trong phân, đồng thời giúp chuồng trại sạch mùi hơn, thân thiện môi trường.
Giới hạn và thách thức
- Hiệu quả phụ thuộc vào chủng vi sinh: Không phải loại probiotic nào cũng có tác dụng với mọi giống gà hoặc mọi điều kiện nuôi. Các chủng khác nhau có hoạt lực khác nhau đối với từng hệ tiêu hóa.
- Điều kiện bảo quản ảnh hưởng hoạt tính: Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn hoặc bảo quản sai cách có thể khiến vi sinh chết, làm giảm hiệu quả đáng kể.
- Không phải là “thuốc chữa bệnh”: Probiotic chỉ đóng vai trò hỗ trợ – chúng không thay thế thức ăn dinh dưỡng, quy trình vệ sinh chuồng trại hoặc thuốc điều trị khi có bệnh bộc phát.
- Tương tác với chế phẩm khác: Nếu kết hợp sai (nhất là với kháng sinh hoặc hóa chất diệt khuẩn), probiotic có thể bị mất hoạt tính hoặc giảm hiệu quả.
Probiotic cho gà là giải pháp hữu hiệu giúp hỗ trợ tiêu hóa, cân bằng vi sinh đường ruột, tăng miễn dịch và cải thiện năng suất chăn nuôi. Khi lựa chọn đúng chủng probiotic, liều dùng phù hợp và điều kiện sử dụng tốt, bạn có thể tận dụng được những lợi ích vượt trội từ nó để giảm chi phí kháng sinh, nâng cao sức khỏe đàn gà và chất lượng thịt. Tuy nhiên, probiotic chỉ là một phần trong chuỗi kỹ thuật chăn nuôi – cần kết hợp với thức ăn chất lượng, chuồng trại tốt và quản lý nghiêm ngặt để đạt hiệu quả tối ưu.
CÔNG TY CỔ PHẦN EUFEED VIỆT NAM
- Địa chỉ: KCN Phố Nối A, Văn Lâm, Hưng Yên
- Hotline: 094.219.3898
- Email: Eufeed@gmail.com
- Website: https://eufeed.com.vn/
- Fanpage: https://www.facebook.com/EUfeedchauAu
