Stress nhiệt ở gia cầm là một trong những yếu tố môi trường ảnh hưởng mạnh đến sức khỏe, tăng trưởng và năng suất của đàn, đặc biệt ở gà thịt và gà đẻ. Khi nhiệt độ và độ ẩm vượt ngưỡng cơ thể có thể điều hòa, gia cầm sẽ bị căng thẳng nhiệt, dẫn đến giảm ăn, giảm tăng trọng, giảm sản lượng trứng, thậm chí chết đột ngột. Do đó, hiểu rõ bản chất của stress nhiệt ở gia cầm và áp dụng biện pháp phòng chống phù hợp là yếu tố then chốt trong chăn nuôi hiện đại.
Stress nhiệt ở gia cầm là gì?
Stress nhiệt ở gia cầm xảy ra khi nhiệt độ môi trường, độ ẩm và thậm chí mật độ nuôi khiến thân nhiệt của gia cầm không thể được điều hòa hiệu quả. Gia cầm – khác với nhiều động vật khác – không có tuyến mồ hôi phát triển, nên khi nóng môi trường, chúng phải sử dụng cơ chế như thở hổn hển, giãn cánh, giảm ăn để thoát nhiệt.
Các dấu hiệu rõ rệt khi gia cầm bị stress nhiệt:
- Gia cầm thở hổn hển, há miệng, thường giang rộng cánh để tản nhiệt.
- Lượng thức ăn tiêu thụ giảm đáng kể trong khi lượng uống nước tăng lên.
- Gà ít vận động, trạng thái uể oải, có thể đứng khép cánh, mỏ mở.
- Ở lâu dài hoặc nặng có thể dẫn đến tỷ lệ chết tăng, sản lượng trứng giảm, chất lượng thịt kém hơn.
Vì sao stress nhiệt diễn ra?
- Khi nhiệt độ môi trường vượt khu vực “nhiệt độ trung hòa” của gia cầm, chúng phải tiêu tốn năng lượng để thoát nhiệt – từ đó ảnh hưởng tới năng suất.
- Độ ẩm cao còn làm giảm khả năng thoát nhiệt qua đối lưu và bức xạ. Ngoài ra, nhiệt độ cao và môi trường bí khí làm gia cầm khó sử dụng cơ chế bốc hơi nước.
- Mật độ nuôi cao, thiếu thông gió, nền chuồng quá nóng hoặc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mạnh cũng tăng nguy cơ.
Tác hại của stress nhiệt trong chăn nuôi gia cầm
Stress nhiệt ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ quá trình nuôi:
- Giảm ăn, chậm tăng trưởng và giảm hiệu quả thức ăn: Gà ăn ít, chuyển hóa kém, tăng trưởng bị ảnh hưởng từ 10-25%.
- Giảm sản lượng trứng và chất lượng trứng ở gà đẻ: vỏ trứng mỏng hơn, tỷ lệ trứng không chất lượng tăng.
- Tăng tỷ lệ bệnh tật và chết: Khả năng miễn dịch giảm, rối loạn chuyển hóa xuất hiện, làm gia cầm dễ mắc bệnh hô hấp, tiêu hóa.
- Giảm chất lượng thịt: Gà thịt bị stress nhiệt tiêu thụ kém, tích mỡ không tốt, thịt có thể nhão hoặc màu kém.
Cách phòng chống stress nhiệt ở gia cầm
1. Quản lý môi trường chuồng trại
- Chuồng trại cần thiết kế cao ráo, thông thoáng, tránh ánh nắng chiếu trực tiếp vào mái và tường, bố trí cây xanh xung quanh để tạo bóng mát.
- Lắp đặt hệ thống quạt hút, thông gió cơ bản hoặc phun sương làm mát mái + tường khi nhiệt độ cao. Kiểm tra định kỳ hoạt động quạt và đường dẫn khí.
- Chuồng nên giữ độ ẩm phù hợp (không quá 70%) vì độ ẩm cao làm giảm hiệu quả thoát nhiệt.
- Nền chuồng khô ráo, đệm lót thay thường xuyên để tránh nền ẩm nóng – là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và tăng stress nhiệt.
2. Cung cấp nước sạch và mát
- Nước uống luôn phải sẵn sàng và mát (<25°C nếu có thể). Nước mát giúp gà hạ thân nhiệt tốt hơn khi nóng.
- Mở rộng số máng uống, hoặc dùng núm uống tự động để gà dễ tiếp cận nước ngay khi cần.
- Tránh để bể chứa nước dưới ánh nắng mạnh hoặc nước bị phơi lâu – dẫn tới tăng nhiệt. Nên xây bể cách nhiệt hoặc che mái.
3. Điều chỉnh dinh dưỡng và thức ăn
- Giảm hàm lượng đạm thô (protein) khi nhiệt độ cao vì tiêu hóa protein sinh nhiệt nhiều; thay một phần bằng chất béo có mức sinh nhiệt thấp.
- Bổ sung chất điện giải (natri bicarbonate, kali) để khôi phục cân bằng acid-bazo khi gia cầm thở mạnh và mất nước.
- Bổ sung vitamin C, E và khoáng chất vi lượng như selen, kẽm để tăng khả năng chống oxy hóa và miễn dịch khi bị stress nhiệt.
- Cho ăn vào thời điểm mát trong ngày (sáng sớm hoặc chiều muộn) để kích thích ăn và giảm tiêu tốn nhiệt khi tiêu hóa.
4. Quản lý vận động và mật độ nuôi
- Giảm mật độ nuôi khi thời tiết quá nóng để mỗi con có không gian thoát nhiệt tốt hơn và hạn chế đối lưu kém.
- Hạn chế vận động mạnh của gà khi nắng nóng – không di chuyển đàn, thay đổi chuồng vào lúc nhiệt độ cao.
- Thả gà vào khu vực râm mát hoặc sử dụng khu vực ngoài trời có bóng mát và gió nhẹ nếu mô hình cho phép.
Stress nhiệt ở gia cầm là một vấn đề phổ biến nhưng nghiêm trọng trong chăn nuôi, đặc biệt ở vùng nhiệt đới và trong mùa hè. Hiểu rõ stress nhiệt ở gia cầm – từ nguyên nhân, biểu hiện đến hậu quả – và áp dụng các cách phòng chống hiệu quả giúp người nuôi gia cầm giữ sức khỏe đàn, nâng cao năng suất và lợi nhuận. Bằng cách kết hợp quản lý chuồng trại, cung cấp nước sạch, điều chỉnh dinh dưỡng và giảm stress môi trường, bạn có thể đảm bảo đàn gia cầm thích nghi tốt hơn với điều kiện nhiệt độ cao và duy trì hiệu quả chăn nuôi bền vững.
CÔNG TY CỔ PHẦN EUFEED VIỆT NAM
- Địa chỉ: KCN Phố Nối A, Văn Lâm, Hưng Yên
- Hotline: 094.219.3898
- Email: Eufeed@gmail.com
- Website: https://eufeed.com.vn/
- Fanpage: https://www.facebook.com/EUfeedchauAu
